گزارشی از کمبود منیزیم در گوساله ها و مدیریت آن
گزارشی از کمبود منیزیم در گوساله ها و مدیریت آن
مقدمه:
کزاز ناشی از کمبود منیزیم یک اختلال سوخت و سازی غیر عفونی است که در گستره وسیعی از وضعیت های تغذیه ای و مدیریتی محقق می شود. این وضعیت به دلیل کمبود منیزیم ناشی از کاهش توانایی گوساله ها در جذب منیزیم غذایی چنانکه در حال رشد و مسن شدن هستند بوجود می آید(Smith, 1961 ).
منیزیوم یک ماده معدنی ضروری است که در بسیاری از فعالیت های آنزیمی بدن ایفای نقش می نماید، کاتیون دو ظرفیتی اصلی درون یاخته ای و همچنین با بسیار از عملکرد های زیست شیمیایی و فیزیولوژیکی است. روند تنظیمی بازخوردی منفی به منظور کنترل غلظت منیزیم در بدن نشخوارکنندگان گزارش نگردیده (Radostits et al, (2000) و(2000)Martens and Schwigel ). بنابر این غلظت منیزیم خون و مایع برون یاخته ای لزوماً توسط تعادل میان منیزم دریافتی با غذا ، دفع آن در مدفوع و شیر و اثرات تعدیلی فرایند هم استایی منیزیم توسط کلیه ها تعیین می گردد(Radostits et al, 2000).
فرآیند هم ایستایی منیزیم وابسته به روند جذب از مجرای گوارشی و تراوشات درونی ، تولید شیرو میزان برداشت بافتی است. برعکس در صورتی که جریان خروجی (اساساً شیر، ترشح و افت درونی) بر میزان ورودی غالب گردد ، حالت کاهش منیزیم خونی بدلیل نبود سازو کارهای هم ایستایی هورمونی محقق می شود. بارز ترین نشانه های کاهش منیزیم خون عبارتند از تحریک پذیری و گرفتگی های عضلانی که بطور تنگاتنگی در ارتباط با غلظت منیزیم در مایع مغزی نخاعی است. تصور می شود که نشانه های بالینی بواسطه فعالیت خود انگیخته یاخته های عصبی در مایع مغزی نخاعی است که غلظت پایین منیزیمی را داشته بطوری که منجر به حالت کزازی می شود(Martens and Schwigel, 2000).
گوساله های مبتلا چنانکه از شیر با غلظت پایین منیزیم تغذیه می کنند همزمان دچار کمبود کلسیم خونی نیز هستند . گوساله هایی که تنها از شیر تغذیه می کنند دچار نارسایی تثبیت تعادل منیزیم و کلسیم خواهند شد. کارایی روند جذب طی گذر روده ای در موردی که دام دچار اسهال است کاهش می یابد((Radostits et al, 2000). مطالعه حاضر موفقیت مدیریتی در مورد کزاز ناشی از کمبود منیزیم را در گوساله های جوان ارائه می نماید.
تاریخچه و مشاهدات :
پنج گوساله جوان با تاریخچه ای از گیج قدم زدن و ناتوانی در برخواستن مورد معاینه قرار گرفتند. این گوساله ها عمدتاً از شیر مادر و بدون جیره مکمل دیگری تغذیه شده اند. در معاینه بالینی به لمس حساس بوده دچار عدم تعادل هستند، لرزش های نرم عضلانی موجود بوده ، به شکم لگد می زنند، کف دهانی داشته و در تقلای برای بلند شدن زمین می خورند. چون این دامها نشانه های از دشواری تنفسی، تب ، اسهال و دیگر موارد ندارند از جهت وجود منشاء عفونی منتفی هستند. از آن جهتی که نشانه های فوق در موارد گزاز نیز دیده می شوند دامها از نظر وجود زخمی در بدن مورد بررسی قرار گرفتند ، چون هیچ جراحت و ضایعه ای در سطح بدن وجود نداشت این نظر مطر شد که اختلال فوق می تواند ناشی از نقایص مدیریتی ، محتملاً کمبود تغذیه ای باشد. توجه دقیق در نشانه های بالینی گمان کمبود منیزیم را تقویت نمود که اقدام به اخذ نمونه های خونی با EDTA به منظور تعین سطح منیزم خون شد.
بحث و درمان:
در میان 5 گوساله سطح منیزم خون از 1.1 تا 1.3 میلی گرم در دسی لیتر گسترده بود. بطور معمول گستره طبیعی منیزم خون در دام ها 2تا 4 میلی گرم در دسی لیتر است. لذا در موارد فوق مشکل کمبود منیزم می باشد.
کمبود منیزیم در گوساله های جوان ممکن است ناشی از کاهش جذب منیزیم در روده تا حدود 3 ماهگی باشد و این سنی است که بیشترین میزان حساسیت در آن مشاهده می گردد. بیماری در گوساله های 2تا 4 ماهه یا مسن تر نیز که تنها از جیره منحصراً شیر تغذیه می کنند دیده می شود. گوساله هایی که مقادیر زیادی شیر دریافت نموده و رشد سریعی دارند بیشتر در معرض ابتلاء هستند ، چرا که برای شرکت منیزیم در ساختار بافتی نیازمند مقادیر بیشتری از منیزیم می باشند(Radostits et aI 2000). گوساله ای که تنها از شیر برای مدتی طولانی تغذیه می کنند معمولاً دیر یا زود دچار کاهش منیزیوم خون می شوند(Smith, 1961). مرگ های ناگهانی در گوساله ها ی نزدیک 4 ماه سن با نشانه های بالینی اختلالات عضلانی شامل گرفتگی های کزازی نیز گزارش شده است(Haggard et al., (1978).) .
گوساله های فوق با برو گلوکونات کلسیم منیزیم تزریقی تحت درمان قرار گرفتند. 50 میلی لیتر بطور درون سیاهرگی و آهسته و در تداوم آن 50 میلی لیتر بصورت زیر جلدی در ناحیه گردنی برای 5 روز. متعاقباً 1تا 2 گرم سولفات منیزیم روزانه بطور خوراکی تجویز می گردید. در پایان دوره درمان 5 روزه گوساله ها بهبود یافتند . بنا بر توصیه Radostits et al. افزودن اکسید منیزیم به میزان 1 گرم روزانه در جیره غذایی اثرات موثری نیز داشته.